İmkânsız şekiller; fizik kurallarına göre gerçek hayatta olması mümkün olmayan, ancak iki boyutlu düzlemde gösterilebilen şekillere denir. Tutarsız bir şekilde oluşturulmuş bu şekiller, beynimizi olmayan bir gerçeklikle aldatan garip bir optik illüzyondur.
Penrose Üçgeni
“Penrose tribar” veya “imkânsız üçgen”, tasarlanmış ilk imkânsız şekil olarak bu konudan bahsettiğimizde aklımıza ilk gelen oluyor. İmkânsız üçgen, ilk olarak 1934 yılında İsveçli sanatçı Oscar Reutersvärd tarafından tasarlanmıştır. Bu resmi 18 yaşında Latin dersinde rastgele çizim yaparken yapmıştır.
Bu üçgen 1950 yıllarında ünlü bir psikiyatrist Lionel Penrose ve Nobel ödülü kazanmış ünlü bir matematikçi olan oğlu Sir Roger Penrose bu üçgeni “mutlak imkânsızlık” olarak tanımlaması ile daha çok tanındı. 1958 yılında British Journal of Psychology dergisinde “İMKÂNSIZ CİSİMLER: ÖZEL BİR OPTİK İLÜZYON” adlı makaleyi yayımladılar. Ayrıca, Hollandalı grafik sanatçısı MC Escher bu özel geometriyi eserlerinde kullanmıştır. Şekli geliştirip dünyaya tanıtan kişi Roger Penrose olduğundan imkânsız üçgen de onun ismi ile anılır. Günümüzde bu şekiller psikoloji, matematik ve sanat dallarının ilgisini çekmektedir.
Penrose Merdiveni
Bu şekil de Penroselar tarafından tasarlanmıştır. Penrose merdiveni 90 derecelik dört tane dönüşe sahip bir merdiven figürüdür. Bitmeyen iniş çıkışlarıyla bir döngü oluşturan olan bu merdivende yukarı çıkmak isteyen biri asla tepeye ulaşamaz. İlk bakışta bu şeklin işlevi kafamızda bir soru işareti bırakıyor da olsa nesneyi döndürüp diğer taraftan baktığımızda, şeklin yanılsaması kayboluyor. Penrose tarafından yayımlanan bu makalede imkânsız merdivenin tanımı da bulunmaktadır: “Yapısal olarak ele alındığında bu cisim bir merdiven kabul edilebilir olmasına rağmen, bağlantılar açısından düşünüldüğünde ise imkânsız olarak nitelenmektedir.”
1960’ta MC Escher imkansız merdivenin “Artan ve Azalan” adında bir imajını litografya ile yapmıştır.
Aslında imkânsız merdivenin bir gösterimini ilk Oscar Reutersvärd 1937’de çizmiş olsa da Penrose ve Escher bundan haberdar değildi.
Penrose Merdiveni (Sonsuz Merdiven) kavramı 2010 yılında çekilmiş Christopher Nolan tarafından yönetilen “Başlangıç” adlı bilimkurgu ve aksiyon filminde de yer almıştır. Ayrıca 1988 yapımı “Yenilmezler” filmindeki bir sahnede karakterin Penrose merdivenini kullandığı görülebilir. Buna ek olarak Ustwo Games tarafından Nisan 2014’te geliştirilen Monument Vadisi adlı video oyununda bu optik illüzyon ve imkânsız karakterler kullanılmıştır.
KAYNAKÇA: