Bir çoğumuz çözdüğümüz sorularda sonucu sıfır bulduğumuzda “Oooo! bu kadar işlemi sıfır için mi yaptım?” diye cahil bir serzenişte bulunuruz!
Oysa matematik tarihinde, sayıları oluşturan semboller olan rakamların şimdiki hallerine evrilmesi ve sıfır gibi hem felsefik hem de matematiksel anlamı derin olan bir sembolün oluşması oldukça uzun zaman almıştır.
Bakalım bu konu ile ilgili gelişmeyi “Yalnızca Sayıları Seven Adam” kitabında Paul Hoffman nasıl anlatmış:
“…Altıncı yüzyılda Hindistan’da matematikçiler, bir hane değeri sistemi geliştirdiler ve sembollerini kendi özel hanelerinde tutabilmek için sıfır rakamına başvurdular. Yani, birin arkasına sıfır koyarak 10 unun tek başına 1 den çok farklı bir sayı olduğunu ortaya koydular. Kendi kendisiyle sürekli yaşlı ve aptal diye uğraşan Erdös, Hintlilerin sadece sıfırı buldukları için değil, ayrıca aptal kişi (buddhu) ve yaşlı kişi (buddha) için kullanılan Hint kelimelerindeki seçimlerinden dolayı da çok akıllı olduklarını söylemişti.
Buddha
Paul Erdös
Yedinci yüzyılda, Hindu alimler İslamiyet’i Hintli sayı sembolleri ile tanıştırdı. Bu sayede sıfır düşüncesi ile hane değeri çabucak Arap dünyasına yayıldı. Bundan altı asır sonra Fibonacci, Hindu-Arap sayı sembollerinden o kadar etkilenmişti ki Pisa’lı tüccarları bundan haberdar etmek istedi. 1202’de “Liber Abaci” (Book of the Abacus) kitabını yazdı.
Roma Sayıları Leonardo Fibonacci
Kitabın başlığına rağmen kitabında Fibonacci abaküs ile çok ilgilenmedi, daha çok hesaplamaları Romen rakamlarının boyunduruğundan kurtarmaya çalıştı… Sıfırdan rahatsızlık duyan ve Roma rakamlarından vazgeçmeyen refah içindeki Pisa’lı ticaret sınıfı, Fibonacci’yi hayal kırıklığına uğratarak ‘’Liber Abaci’’yi göz ardı etti. Bu kitap zamanın matematikçileri tarafından büyük bir ilgiyle karşılandı ve zamanla Batının Hindu-Arap sayılarına dönmesi sürecinde en etkili eser oldu…”
Hint-Arap rakamları:
Belki de, batı kültüründe matematiğin gelişmesindeki en önemli etkenlerden biri kullanım açısından çok pratik olan sıfır ve sıfırla birlikte hane kavramının yayılmasıdır. Umarız ki bu yazıdan sonra sıfıra gerekli olan manevi değeri verirsiniz…
Comments