Teknoloji günden güne gelişiyor ve hayatımızın daha önemli bir parçası haline geliyor. Dolayısıyla sanal dünyada gizlilik ve güvenlik bizim için büyük bir önem taşıyor. Bu güvenliğin temeli ise kriptolojiye dayanıyor. Peki nedir bu kriptoloji?
Kriptoloji basitçe “şifre bilimi” olarak tanımlanabilir. Çeşitli iletilerin, yazıların belli bir sisteme göre şifrelenmesi, bu mesajların güvenlikli bir ortamda alıcıya iletilmesi ve iletilmiş mesajın deşifre edilmesi kriptolojidir.
Kriptoloji kendi içinde kriptografi ve kriptoanaliz olarak ikiye ayrılır. Kriptografi, herhangi bir iletiyi şifrelemek için; kriptoanaliz ise şifreleri çözmek ya da analiz etmek için kullanılır.
Kriptolojinin tarihi oldukça eskiye, bundan yaklaşık 4000 yıl önceye, dayanıyor. M.Ö. 1900’de Mısır’da kullanılan hiyeroglifler kriptolojinin ilk örneklerinden. Ayrıca M.Ö. 100’lü yıllarda Sezar tarafından, metindeki her harfin alfabede kendisinden 3 harf kaydırılmasıyla oluşturulan “Sezar Şifrelemesi” devlet haberleşmesinde kullanılmıştır.
Sezar Şifrelemesi Örneği
Daha yakın tarihlere bakmak gerekirse II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından gizli mesajların şifrelenmesi ve tekrar çözülmesi amacı ile “Enigma” adı verilen bir şifreleme makinesi kullanıldı. Enigma’yı çözmek için İngiliz matematikçi Alan Turing “Turing Makinesi” olarak bilinen bir düzenek geliştirdi. Böylece Enigma’yı çözmeyi başardı. Tarihçilere göre Alan Turing’in bu düzeneği sayesinde savaş iki yıl kısalmış ve milyonlarca insan ölmekten kurtulmuştur. Bugün çeşitli internet sitelerinde karşımıza çıkan CAPTCHA sorgusu aslında basit bir Turing testidir.
Kriptoloji günümüzde askeri kurumlar, devlet haberleşmeleri, kimlik belirleme ve kimlik denetimi, elektronik ticaret, uzaktan erişim gibi birçok alanda kullanılmaktadır. Bu şifrelemeler oluşturulurken çeşitli algoritmalar kullanılmaktadır. Bunlara gizli ve açık anahtarlı şifreleme, RSA algoritması ve DES algoritması örnek verilebilir.
Kriptoloji ile duyduğumuz kavramlardan biri de kripto para. Kripto para, takas işlemlerinde kullanılabilen, tamamen dijital, şifrelenmiş, sanal para birimidir. İlk kripto para olan Bitcoin, 2009 yılının başlarında açık kaynak kodlu yazılım olarak paylaşıldı. Kripto paralar, banka kartları ve kredi kartları ile aynı mantıkta çalışıyor. Farkı ise kripto paralar merkezi bir otorite ya da hükümet tarafından kontrol edilmiyor.
Son olarak bir de film önerimiz var: The Imıtation Game/Enigma. Film, daha önceki sayfalarda bahsettiğimiz Alan Turing'in yaşamını anlatıyor.
II. Dünya Savaşı çetin bir şekilde devam ederken İngiliz İstihbaratı tüm çabalarına rağmen Almanların kullandığı Enigma şifreleme sistemini çözememiştir. Bunun için İngiliz Hükümeti ülkenin en iyi şifre çözen beyinlerini ve kriptoloji uzmanlarını toplar. Bunlardan biri de Alan Turing'dir...
Kaynakça:
https://tr.khanacademy.org/computing/computer-science/cryptography
https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/839739
https://www.linkedin.com/pulse/kriptolojinin-tarih%C3%A7esi-nihal-kindap
https://tr.wikipedia.org/wiki/Kriptoloji
https://tr.khanacademy.org/computing/computer-science/cryptography/crypt/v/case-study-ww2-encryption-machines