Matematik ve Ön Yargı

Berkeley’de California Üniversitesi Matematik Bölümü öğrencisiydim. Her zamanki

gibi sınıfa geç girdim ve tahtada yazılı olan iki soruyu ev ödevi sanarak defterime

geçirdim. O akşam, soruların üzerinde çalışırken bunun profesörün verdiği en zor

ödev olduğunu düşündüm. Her gece, başaramasam da sırasıyla her iki problemin

üzerinde saatlerce çalıştım. Birkaç saat sonra beynimde bir şimşek çaktı ve her iki

problemi birden çözdüm. Ertesi gün cevapları okula götürdüm. Profesör, masanın

üzerine bırakmamı söyledi. Masanın üzerinde kâğıttan bir tepe oluşmuştu. Benim

kâğıdımınbunların arasında kaynayacağını düşünüp bir sıraya üzgünce oturdum.

Altı hafta sonra bir pazar sabahı kapının vurulmasıyla uyandım. Kapıda profesörü

görünce dondum kaldım. ’’Problemi çözmüşsün’’dedi. ‘’Tabii ki’’ diye cevap

verdim. ‘’Çözmem gerekmiyor muydu?’’ diye sordum. Profesör, tahtaya yazılmış

olan o iki problemin ev ödevi olmadığını, dünyanın önde gelen matematikçilerinin

şimdiye kadar çözememiş oldukları iki ünlü problem olduğunu açıkladı. Profesör

aslında o iki soruyu tahtaya yazarken sınıfa soruların çözülemeyen meşhur sorular

olduğunu açıklamıştı. Fakat Dantzig derse geç kaldığı için bu kısmını duymamıştı.

Dantzig yıllar sonra ‘’Birisi bana onların, iki ünlü çözülememiş problem olduğunu

söyleseydi, sanırım onları çözmeyi denemezdim bile.’’ demiştir.

(George Dantzig)

Good Will Hunting ya da Türkçe adıyla Can Dostum filmini izlediyseniz, başrol oyuncularından Matt Damon’ınhademe olarak çalıştığı üniversitede bir tahtadaki, neredeyse imkânsız bir matematik problemini anonim olarak çözdüğünü hatırlarsınız. Bu hikâye, filmin amaçları doğrultusunda değiştirilse de aslında gerçekten oldu. Bu hikâye daha sonra ünlü bir matematikçi olacak olan George Dantzig’e aittir. Size kısaca Dantzig’in hayatından bahsetmeme izin verin.

Filmden bir kesit (Good WillHunting-1997)

"Doğrusal Programlamanın Babası" olarak anılan George Dantzig, Letonyalı-Amerikalı matematikçi Tobias Dantzig ve Fransız dilbilimci Anja Dantzig'inçocuğu olarak dünyaya geldi. Genç Dantzig, geometriye ilgi duymadan önce okulda matematikle mücadele etti. Lisans derecesini University of Maryland College Park'tan aldı ve yüksek lisansını University of Michigan, Ann Arbor'dan yüksek lisans bursu ile kazandı. George Dantzig, yüksek lisans derecesini aldıktan sonra, İkinci Dünya Savaşı sırasında Birleşik Devletler Ordusu Hava Kuvvetleri İstatistik Kontrol Bölümü Muharebe Analizi Şubesi Başkanı olarak görev yapmadan önce ABD Çalışma İstatistikleri Bürosu için çalıştı. Savaşın ardından, doktora derecesini Berkeley'deki California Üniversitesi'nden Jerzy Neyman yönetiminde aldı ve ABD Hava Kuvvetleri ComptrollerOfisi'nde SCOOP (Scientific Computation of Optimal Programs) projesinde matematikçi olarak çalıştı. SCOOP'ta, daha sonra onunla RAND'da çalışacak olan Murray Geisler ile çalıştı.

Pentagon'daki meslektaşları, Hava Kuvvetlerinin planlama sürecini hızlandırmak ve mekanikleştirmek için kullanabileceği bir yöntem bulması için ona meydan okudu. Bu işi yaparken doğrusal programlama modelini ve onu çözmek için simpleks algoritmasını geliştirdi. Dantzig’in modelinde, "programlama", planlamaya ve faaliyetler ile tükettikleri kaynaklar ve yaptıkları maliyetler arasındaki orantılı ve ilave ilişkiye "doğrusal" atıfta bulunur. Tek yönlü algoritma, potansiyel olarak çok sayıda olası aktivite arasından optimum kombinasyonu hesaplamak için bir tekniktir. (Dantzig ve Batı'daki diğer birçok operasyon araştırmacısının haberi olmadığı sürece, benzer bir yöntem sekiz yıl önce Sovyet matematikçi Leonid V. Kantorovich tarafından türetilmiştir)

Sevgili okurlar; 150 yıllık soru dediğimiz, aslında 150 yıllık ön yargımızmış. Eğer biz de önyargılarımızdan kurtulabilirsek, 2000 yıllık soruları da herhalde çözeriz.

-KAYNAKÇA:

-Britannica.com (George Dantzig)

-informs.org (Dantzig, George B.)

-matematikkafe.com

- aliseyhan.com

-matematiksel.org

-snopes.com (The Unsolvable Math Problem)

(George Dantzig)